„Финансиската едукација и финансиската инклузија, со особено внимание на младата популација, се значаен приоритет на Народната банка. Оттаму, Народната банка поддржува повеќе инцијативи во овој сегмент, вклучително и учеството на Меѓународната економска олимпијада, а особено радува кога младите се истакнуваат со забележителни знаења на меѓународните натпревари.“ Ова беше посочено од гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска на денешната средба со учениците од средните училишта,  овогодишните учесници на Меѓународната економска олимпијада и професорите Анета Гацовска-Барандовска и Стево Ѓоргиев од Институтот за математика при Природно-математичкиот факултет во Скопје, кои ги координираа подготовките на тимот.

Гувернерката Ангеловска-Бежоска упати срдечни честитки до добитникот на бронзениот медал, ученикот Давид Ставров од ПСУ „Алгоритам“, Скопје, како и до Рина Толева и Давид Арсовски од СЕПУГС „Васил Антевски-Дрен“, Скопје, кои во состав на нашиот тим нѐ претставуваа на Економската олимпијада во Волос, Грција. На Шестата меѓународна економска олимпијада којашто се одржа во периодот од 25.7. до 2.8.2023 година учествуваа 50 тима од 48 земји во светот, а домаќин беше Универзитетот на Тесалија од Волос. Учениците се натпреваруваа во три дела: тест од економија, игра за финансиска писменост и бизнис-студија. Охрабрувачки факт е дека меѓу големиот број водечки економии во светот, ние го освоивме дваесет и второто место во генералниот пласман.

Народната банка зеде активно учество во подготвителните активности на учениците за учество на Олимпијадата. Активностите на централната банка, поточно серијата предавања за учениците во состав на нашиот тим, како и презентациите за дополнување на знаењата и одговорите на различните модули вежби и едукативни игри, се во рамките на соработката којашто централната банка ја остварува со Сојузот на математичари, за што е склучен и Меморандум за соработка. Финансиската едукација, исто така, е еден од стратегиските приоритети на Народната банка за што е усвоена и Стратегија за финансиска едукација и финансиска инклузија од страна на финансиските регулатори, предводени од Народната банка.

Британскиот официјален форум на монетарни и финансиски институции ‒ ОМФИФ, годинава ја рангира Народната банка како прва во светот меѓу централните банки и финансиските институции според застапеноста на жените на раководни позиции. Ова е дел од објавата посветена на Индексот на родова еднаквост во финансиските институции за 2022 година, со кој веќе десет години по ред се рангираат финансиските институции според родовата застапеност.

Во објавата за застапеноста на жените во раководните структури на Народната банка се истакнува дека 70% од раководните позиции во Народната банка ги извршуваат жени. Инаку, на листата на централни банки на ОМФИФ со најголема застапеност на жените на раководни позиции се најдоа и федералните резерви на Сан Франциско, Чикаго, Минеаполис и Кливленд, централните банки на Австралија и Норвешка, а од регионот и  Србија. Во извештајот се наведува дека во светот само 22 жени се на чело на централните банки (за една повеќе во однос на претходната година) и оваа состојба е практично непроменета во однос на 2013 година кога за првпат беше поставен овој индекс, што говори за многу бавни промени на ова поле во светот на финансиите.

Индексот на ОМФИФ ја мери родовата еднаквост во 336 институции, меѓу кои 186 централни банки, 50 пензиски фондови, 50 суверени фондови и 50 комерцијални банки ширум светот, во согласност со застапеноста на мажите и жените меѓу вработените, стажот, како и позицијата којашто ја имаат во организацијата. Според последните податоци, родовата еднаквост се подобрува во сите набројани институции, но многу бавно за 1 до 2 поена, додека најдобар резултат имаат пензиските фондови. Од 336 институции само 14% се предводени од жени, што е минимално подобрување на резултатот во однос на 2021 и 2022 година (13,3% и 13,7%). Во извештајот се наведува дека со ова темпо ќе бидат потребни 140 години за да се надмине овој јаз помеѓу мажите и жените. Оттаму, претстои уште работа за да се зголеми застапеноста на жените на раководните позиции во финансиите во светски рамки.

Народната банка и Министерството за финансии денеска во Музејот на Народната банка ги доделија наградите освоени од учениците во рамките на Конкурсот за избор на најдобри ликовни и литературни творби по повод Светскиот ден на штедењето ‒ 31 октомври. На традиционалниот настан којшто годинава се одржува по десетти пат, пред присутните се обратија гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска и министерот за финансии, Фатмир Бесими.

„Денот посветен на штедењето, којшто во светски рамки се одбележува речиси еден век, оваа година е под мотото: Штедењето ве подготвува за подобра иднина! Целта е да се промовира штедењето и да се подигне општествената свест за важноста на штедењето, да се истакнат придобивките коишто ги носи тоа за секого, за секое семејство, но и за економиите во целина“, истакна гувернерката на Народната банка, Анита Ангеловска-Бежоска. Таа додаде и дека „за поттикнување на штедењето особено е значајна финансиската едукација и тоа од најрана возраст. Оттаму, Народната банка заедно со Министерството за финансии и останатите финансиски регулатори во изминативе години сè повеќе вложуваат во оваа сфера, а со носењето на првата национална Стратегија за финансиска едукација и финансиска инклузија, нашата земја се издвои меѓу првите во регионот.“

Заради одбележувањето на јубилејот ‒ 30 години од монетарното осамостојување, годинава темите на Конкурсот му беа посветени на денарот. Учениците од основното образование твореа на темата „За денарот твориме, за денарот славиме: 30 години од воведувањето на македонскиот денар!“, додека, пак, учениците од средното образование на темата „Македонскиот денар како национална валута ‒ еден од симболите на независноста“.

„Финансиската едукација е долгорочен процес со кој со вградувањето во наставните програми уште од најрана возраст се овозможува стекнување знаење и вештини за градење одговорно финансиско однесување во текот на секоја фаза од животот. Истовремено, подобро едуцираните и информираните граѓани, кои подобро управуваат со своите лични финансии претставуваат сè позначаен фактор во градењето стабилен и сигурен финансиски сектор“, рече министерот Бесими. Тој додаде дека штедењето е клучен столб во стабилноста на финансискиот систем, а учениците од основните и средните училишта имаа можност на објавениот Конкурс на креативен начин да ги изразат своите размислувања на темата штедење. „Творбите што ги испратија беа  квалитетни и покажаа дека децата знаат да се однесуваат одговорно кон парите и имаат визија што да направат со нив. Тие покажаа дека нашите млади разбираат што е штедењето, но и покажуваат дека ги имаат основите за финансиска едукација којашто понатаму ќе ја надградуваат, а тоа ќе им овозможи да донесуваат исправни одлуки за сопствен развој и за развој на државата“, истакна Бесими.

На огромно задоволство на организаторите, на овогодишниот конкурс пристигнаа речиси 800 ликовни и литературни ученички творби, од кои 15 се прогласени за најдобри во различни категории. Учениците од основното образование имаа испратено вкупно 771 творба, од кои 130 литературни творби – песни од учениците од прво до петто одделение, 128 литературни творби – раскази од учениците од шесто до деветто одделение и вкупно 513 ликовни творби – цртежи од ученици од прво до деветто одделение од основното образование. Учениците од средното образование, пак, испратија вкупно 26 есеи. Комисиите за избор на најдобри творби, формирани од претставници на Народната банка и Министерството за финансии, заклучија дека едукативното значење на темата на творбите придонесло за натамошно продлабочување на знаењата кај младите. При изборот на трудовите за награда кај учениците од основното образование беа земени предвид главните карактеристики на оригиналноста во индивидуалниот пристап, духовитоста, техничката умешност, креативноста и чувствителноста. Кај есеите на учениците од средното образование, пак, најважни критериуми беа опфатот и толкувањето на темата, како и начинот на изразување и креативно пишување.

Во оваа прилика, гувернерката Ангеловска-Бежоска им се заблагодари на сите учесници и нагласи дека било многу тешко да се направи избор на само три најдобри творби во секоја категорија, поради големиот број квалитетни трудови. Народната банка продолжува со едукативните активности, имајќи го предвид значењето на финансиската едукација за целото населението.

Во Извештајот на Европската комисија (ЕК), во којшто на годишна основа детално се оценуваат политиките и напредокот во реформите на секоја земја кандидатка или потенцијална кандидатка за членство во Европската Унија, дадени се позитивни оцени за монетарната политика и Народната банка на Република Македонија. ЕК оценува дека од аспект на монетарната политика, усогласувањето со европското законодавство е во напредна фаза, а  се истакнува и дека за време на корона-кризата, централната банка успеа да ја одржи финансиската стабилност, како и да овозможи простор за значителна кредитна поддршка за граѓаните и компаниите. Во Извештајот се нагласува и исклучителната важност на независноста на централната банка.

„Целосно независна институција, ослободена од мешање од други власти, е од витално значење за остварувањето на улогата на централната банка, како гарант за монетарната и финансиската стабилност.“ ‒ стои во Извештајот.

Од ЕК оценуваат дека за време на кризата предизвикана од ковид-19, централната банка успеа да ја одржи финансиската стабилност и да овозможи значителна кредитна поддршка за граѓаните и за компаниите. Се наведува дека Народната банка ја намали основната каматна стапка на историски најниското ниво од 1,25%, со што ја ослободи потребната ликвидност во стопанството заради поттикнување на економската активност. ЕК посочува и дека монетарната политика е соодветна на макроекономските услови, а во Извештајот се истакнува и трендот на раст на кредитната поддршка.

Во Извештајот се наведува дека покрај тоа што го поддржува тековното економско закрепнување, монетарната политика внимателно ги следи и зголемените инфлациски притисоци.

Во поглавјето за статистиката, посебна оцена е дадена за статистиката во надлежност на централната банка. Европската комисија напоменува дека Народната банка ѝ е целосно посветена на примената на кодексот на статистичките стандарди и дека го подобрува својот капацитет за нивно постојано спроведување во своето работење. Како особено достигнување е издвоен фактот дека во областа на статистиката за финансиските сметки, Народната банка за првпат ги објави годишните податоци за финансиските сметки и редовно ги доставува податоците до Евростат, со подобрена методологија и покривање за одредени финансиски инструменти. Во однос на статистиката за билансот на плаќања и за директните странски инвестиции (СДИ), од ЕК нагласуваат дека Народната банка ја изготвува според најновите стандарди.

Во Извештајот се бележи и дека Законот за платежни услуги и платни системи, чија цел е усогласување на домашното со европското законодавство, влезе во владина процедура, како и тоа дека Народната банка е во напредна фаза на подготовка на подзаконските акти. Исто така, истакнато е дека Народната банка оствари напредок и во спроведувањето техничка анализа и откривањето фалсификувани пари, преку нови методолошки алатки, како и навремена размена на податоци со националните и меѓународните институции.