планета – Kurir.mk

Научниците пронајдоа планета која не би требало да постои

Катерина Бојаџиева — Sat, 15 Jul 2023 08:34:01 +0000

Најсјајната егзопланета некогаш пронајдена во нашата галаксија, LTT-9779b, има облаци од стакло и титаниум и е толку светла што изгледа како џиновско огледало во вселената. Посветла е и од светлата Венера, која рефлектира околу три четвртини од светлината што паѓа на неа. Но, тоа не е сè, оваа егзопланета, оддалечена 263 светлосни години од нас, е пеколно жешка, со температури кои достигнуваат 1.827 степени Целзиусови. Тоа е најжешката температура некогаш видена на егзопланета од ваков вид. „Замислете свет кој гори во близина на својата ѕвезда, со тешки метални облаци од кои паѓа дожд од титаниум“, рече астрономот Џејмс Џенкинс од Универзитетот Диего Порталес во Чиле. Научниците дошле до ова откритие користејќи го сателитот ExOPlanet (Cheops) на Европската вселенска агенција. Исклучително високо албедо Како што LTT-9779b орбитира околу ѕвездата, се менува количината на светлина што ја емитува системот. Кога планетата е пред ѕвездата, нејзината светлина слабее. Но, исто така слабее кога планетата е зад ѕвездата. Тоа е затоа што, каде и да е, светлината на егзопланетата ја зголемува вкупната светлина што ја емитува системот. Користејќи ги овие информации, астрономите утврдија колку светлина емитира егзопланетата, односно нејзиното албедо. Албедо е број кој покажува колку светлина се рефлектира од површината на телото, односно го означува односот на рефлектираната светлина со онаа што паднала на телото. На пример, албедото на Земјата е 0,3 (одразува 30 проценти од сончевата светлина), Венера 0,75, а оваа чудна егзопланета дури 0,8. Сепак, атмосферата на LTT-9779b е чудна. На овие пеколни температури треба да зоврие и да испари. Но, со оглед на тоа дека сè уште е таму, изгледа дека е презаситена со метали и стакло. „За да ја испарите бањата, можете или да го ладите воздухот додека пареата не се кондензира или можете да пуштате топла вода додека не се формираат облаци бидејќи воздухот е толку заситен што не може да држи пареа“, рече астрономот Вивиен Парментие од Опсерваторијата Азурен брег во Франција. „Слично, металните облаци можат да се формираат на LTT-9779b и покрај тоа што се толку жешки бидејќи атмосферата е презаситена со силикатни и метални пареи“, додаде астрономот. Планета која не би требало да постои Астрономите наведуваат и дека оваа егзопланета, според моделите, не би требало да постои. Имено, има 4,7 пати поголем радиус и 29 пати поголема од масата на Земјата, а околу својата ѕвезда слична на сонцето прави круг за молскавично брзи 19 часа – што значи дека се наоѓа во зоната „Нептунска пустина“. Така наречената Нептунска пустина се однесува на областа во близина на ѕвездата, каде што орбитата е пократка од два до четири дена и каде што нема егзопланети со големина на Нептун. Имено, во оваа зона е присутно силно зрачење од матичната ѕвезда; што значи дека планетите не можат да ја задржат својата гасовита атмосфера. Тие обично испаруваат и останува само карпестото јадро. Научниците во оваа зона не наидуваат на планети со големина на Нептун (кој е околу четирипати поголем од Земјата), и затоа областа е наречена „Нептунска пустина“. „Веруваме дека металните облаци и помагаат на планетата да преживее во жешката Нептунска пустина. Облаците ја рефлектираат светлината и ја спречуваат планетата да се прегрее и да испари атмосферата. Дополнително, поради високата содржина на метал, LTT-9779b има тешка атмосфера што не може лесно да се „издува“, објасни астрофизичарот Серџо Хојер од Марсејската астрофизичка лабораторија во Франција. Истражувањето, насловено „Исклучително високото албедо на LTT 9779b, откриено од CHEOPS, беше објавено во списанието Astronomy & Astrophysics. Индекс.хр

Ден на планетата Земја: Територија со големина на Португалија се губи годишно поради нелегалната сеча на шумите

Тале Кристо — Sat, 22 Apr 2023 10:16:32 +0000

Светската организација за заштита на природата денеска на Денот на планетата Земја, соопшти дека територија со големина на Португалија се губи секоја година во светот поради нелегалната сеча на шумите, што како директна последица има „уште покатастрофални климатски промени и поголем процент на загуба на биолошката разновидност“. Огранокот на Светската организација за заштита на природата за регионот Адрија (земји од поранешна Југославија и Албанија) во соопштението по повод Денот на планетата Земја наведува дека шумите „полека умираат“, и покрај бројните договори и договори постигнати на глобално ниво, кои се однесуваат на запирање на глобалното затоплување на 1,5 степен и прогласување на 30 отсто од територијата на планетата за заштитено подрачје. Извршната директорка на Светската организација за заштита на природата за регионот Адрија, Наташа Калауз изјави дека Денот на планетата Земја претставува можност да се посвети внимание на шумите и борбата за здрава планета, но дека не смееме да заборавиме на другите ресурси, како што се водата и воздухот. „Користењето на обновливите извори на енергија наместо досегашната практика да се потпираме исклучиво на фосилните горива може многу да помогне во зачувувањето на природните ресурси, бидејќи ако ги нема нив го нема ниту живиот свет како целина, а ниту нас на крајот“, рече Калауз.

НАСА откри уште една планета потенцијално погодна за живот

Ивона Петрова — Thu, 12 Jan 2023 07:35:59 +0000

Американската вселенска агенција НАСА откри егзопланета со големина на Земјата, којашто орбитира околу мала ѕвезда оддалечена околу 100 светлосни години. Планетата наречена ТОИ 700 е, веројатно, карпеста и речиси со иста големина како нашата планета. Небесното тело ја претставува четвртата откриена планета што орбитира околу малата, студена џуџеста ѕвезда М ТОИ 700. Сите планети се откриени од страна на истражувачкиот сателит за егзопланети на НАСА, познат како ТЕСС. Друга планета од истиот систем, која беше откриена во 2020 година и наречена ТОИ 700 д, исто така е слична по големина на Земјата. Овие две егзопланети се наоѓаат во „зоната на живот“ на нивната ѕвезда, односно на растојание што би можело да значи постоење на вода на површината. Можноста за вода значи дека планетите би можеле да бидат погодни за живот или некогаш биле. Откривањето на новата планета беше официјално потврдено на 241-от состанок на Американското астрономско друштво. Најблиску до ѕвездата е планетата ТОИ 700 б, која има 90 отсто од големината на Земјата, но еден круг околу ѕвездата ѝ трае 10 земјини денови. Тука е и ТОИ 700 ц, кој е 2,5 пати поголем од нашата планета и еволуира за 16 дена, и како и првата, секогаш е свртени кон ѕвездата со истата страна, како што Месечината, на пр., секогаш е свртена кон Земјата со едната, иста страна. Други две егзопланети во зоната на живот на ѕвездата, наречени Д и Е, имаат подолги орбити кои траат, соодветно – 37 и 28 дена. Тие се подалеку од својата ѕвезда. А, новооткриената планета всушност се наоѓа меѓу овие две. Мисијата ТЕСС почна со работа во 2018 година. Цел на набљудување првично беше јужното небо, а потоа се сврте кон север. Во 2020 година, мисијата се врати на југ и ја откри четвртата планета во системот ТОИ 700.

Научниците имаат откриено 4 планети попогодни за живот од Земјата – еве кои се тие

Ристе Здравков — Sun, 08 Jan 2023 09:49:21 +0000

Од сите планети во вселената, Земјата е очигледно најдобра за живот. Или не? Земјата можеби е одлична, но научниците досега имаат откриено неколку светови кои би можеле да бидат уште подобри за живот. На пример планетата KOI 5715.01. Научниците имаат откриено уште три планети кои ги сметаат за попогодни за живот од нашата Земја. Тоа се планетите именувани како Kepler-69 c, Kepler-1126 b и SPECULOOS 2c.

Светската популација надмина осум милијарди луѓе

Ивона Петрова — Tue, 15 Nov 2022 08:17:31 +0000

Светската популација денеска надмина осум милијарди луѓе, соопштија Обединетите нации, предупредувајќи дека регионите кои веќе се соочуваат со недостиг на ресурси поради климатските промени се во поголеми тешкотии. „Постигнувањето од осум милијарди луѓе е знак за успех на човештвото, но исто така е голем ризик за нашата иднина“, рече Џон Вилмот, директор на одделот за население на ОН. Земјите со среден приход, претежно во Азија, имаат најголем дел од тој раст, зголемувајќи го своето население за околу 700 милиони луѓе од 2011 година. Индија е побројна за околу 180 милиони луѓе и следната година би требало да ја надмине Кина како најнаселена земја во светот. Од друга страна, наталитетот постојано се намалува во САД, Европа и Јапонија, но и во Кина, која се бори со последиците од својата програма „Политика на едно дете“, а минатата година ги повика семејствата да имаат второ, па дури и трето дете. Без разлика дали станува збор за храна, вода или енергија, од сè ќе има помалку на располагање, бидејќи светската популација ќе се зголеми за уште 2,4 милијарди луѓе до 2080 година, според проекциите на ОН. „На секој човек му треба гориво, дрва, храна и вода и место за живеење“, рече Стефани Фелдштајн, директорка за население и одржливост во Центарот за биолошка разновидност. Притисокот врз ресурсите ќе биде особено голем во африканските земји, каде според експертите се очекува пораст на населението. Тие се исто така меѓу земјите кои се најчувствителни на климатските влијанија и на кои најмногу им требаат средства за ублажување на последиците од климатските промени. Во субсахарска Африка, каде што околу 738 милиони луѓе веќе живеат без соодветни основни услови за живот, се предвидува населението да се зголеми за 95 отсто до средината на векот, според Институтот за економија и мир. Според податоците на ОН, светската популација моментално расте со најбавно темпо од 1950 година и може да достигне околу 8,5 милијарди во 2030 година, 9,7 милијарди во 2050 година, а се очекува рекорд од околу 10,4 милијарди луѓе во 2080-тите, како и да остане на тоа ниво до 2100 година.

Научниците пронајдоа нова планета целосно покриена со вода

Ристе Здравков — Mon, 29 Aug 2022 13:00:21 +0000

Астрономите открија блиска егзопланета која, доколку тоа се докаже дека е точно, е првата планета целосно покриена со вода. TOI-1452b е малку поголема и помасивна од Земјата, се наоѓа во соѕвездието Змеј и од нашата планета е оддалечена 100 светлосни години. Во студија објавена во списанието „Астрономикал журнал“, експерти од Универзитетот во Монтреал утврдиле дека планетата е направена од нешто помалку густо од карпа, но погусто од гас – потенцијален знак за глобален океан. „Новооткриената планета е најдобриот кандидат за океански свет на кој смe наишле досега. „Неговиот дијаметар и маса укажуваат на многу помала густина од она што би ја очекувале за планета направена од метал и карпи, како Земјата“, вели астрофизичарот Шарл Кадју. Планетата првпат беше забележана од сателитот на НАСА „Transiting Exoplanet Survey“, кој ги проучува оддалечените ѕвезди за карактеристичните знаци во падот на светлината кои го означуваат поминувањето на егзопланетата. TOI-1452b се наоѓа во бинарниот ѕвезден систем, па поради фактот што постојат две сонца, било проблем да се забележи, но научниците од универзитетската опсерваторија „Observatoire du Mont-Mégantic“, со помош на нови аналитички методи, го утврдиле нејзиното постоење. За разлика од Земјата, која претежно е направена од карпи и метали со вода која покрива две третини од нејзината површина, TOI-1452b се чини дека е направена претежно од вода. Тие веруваат дека тоа е еден вид глобален океан сличен на длабоките води кои лежат под ледената кора на сателит на Сатурн Енкелада.

НА ДЕНЕШЕН ДЕН: Пред 16 години се одлучи дека Плутон не е планета

Ивона Петрова — Wed, 24 Aug 2022 07:07:13 +0000

Пред 16 години, на 24 август 2006 година Меѓународното здружение на астрономи донесе одлука дека Плутон не е планета како што била категоризирана во 1930 година кога била откриена, што значи дека Сончевиот систем нема девет, туку има осум планети. Според одлуката на 2.500 астрономи од 75 земји, собрани на конференција во Прага, по жестоките расправии било договорено дека Плутон припаѓа на категоријата џуџести или минорни планети. Плутон е составен примарно од карпи и мраз. Тој е релативно мал – неговата маса е околу 5 пати помала од таа на нашата Месечина и има 3 пати помал волумен од неа. Пречникот на Плутон е 2.274 км. По големината, Плутон е помал од седум месечини кои кружат околу други планети во Сончевиот Систем: (Месечината, Јо, Европа, Ганимед, Калипсо, Титан и Тритон). Тој орбитира на просечна оддалеченост од 5.913.520.000 км (39,5 ае) од Сонцето. Времето потребно за да го заобиколи Сонцето (или должината на неговата планетарна година) изнесува 248,54 Земјини години. Плутон околу својата оска се завртува за 6,39 Земјини денови. Плутон има три месечини: Харон (откриен во 1978 година), со кој често се сметаат заедно како двоен планетарен систем, бидејќи кружат еден околу друг и уште три помали месечини: Никта и Хидра (откриени во 2005) и S/2012 P 1 (откриен во 2012). Температурата на површината на Плутон варира помеѓу -235 и -210 °С. Малку е познато за атмосферата на Плутон, но веројатно се состои најмногу од азот со малку јаглерод диоксид и метан. Таа е екстремно ретка – притисокот на површината е само неколку микробари.

Ново големо откритие кое ги изненади астрономите: Дали ова е најмладата планета која била некогаш пронајдена во нашата галаксија?

Ристе Здравков — Mon, 15 Aug 2022 09:04:54 +0000

Ѕвездата оддалечена 395 светлосни години би можела да биде стара само 1,6 милиони години и да открие многу од тоа што не знаеме за формирањето на Сончевиот систем. Користејќи Atacama Large Millimetars/submillimeter Arry за истражување на формирање на планети, астрономите првпат откриле гасови во циркупланетарниот диск. Ова откритие укажува дека во тој дел од универзумот би можела да се наоѓа и многу млада егзопланета. Резултатите од истражувањето биле објавени во „The Astrophisical Journal Letters“. Циркупланетарните дискови се кластери од гас, прашина и отпад околу младите планети. Тие содржат материјал којшто може да формира сателити и други помалку карпести објекти, како и да го контролираат растот на младите џиновски планети. Проучувањето на таквите дискови може да ни даде одговори на прашањето за потеклото на нашиот Сончев систем, особено Галилеевите сателити кои кружат околу Јупитер за кои се верува дека настанале пред 4,5 милијарди години. Додека ја проучувале AS 209, младата ѕвезда оддалечена околу 395 светлосни години од Земјата во соѕвездието Ophiucus, астрономите забележале емисија на светлина среде инаку празен простор на гас којшто ги опкружува ѕвездите. Така го откриле циркупланетарниот диск околу планетите со големина на Јупитер што е трето такво откритие досега. Оддалечена е повеќе од 200 астрономски единици (приближно 30 милијарди километри) од својата матична ѕвезда. Оваа оддалеченост ја доведува во прашање актуелната теорија за потеклото на планетите. Доколку се процени дека ѕвездата е стара само 1,6 милиони години и се докаже дека тоа е точно, откриената егзопланета би можела да биде најмладата која некогаш била откриена. Астрономите се надеваат дека набљудувањето на Џејмс Веб и натаму ќе помогне во тоа, пренесува „SciTech Daily“.

ЕСА објави нови фотографии од Марс

Дарко Андоновски — Tue, 26 Jul 2022 12:51:11 +0000

Орбитерот „Марс експрес“ којшто ѝ припаѓа на Европската вселенска агенција (ЕСА) објави нови фотографии од Марс. Сателитот орбитира околу Марс од 2003 година, а во април испрати фотографии од огромната рамнина Утопија Планитија, која се наоѓа во поголемата област Утопија – на северната полутопка на „Црвената Планета“. Рамнината е двојно поголема од Земјината пустина Сахара и е претежно покриена со мраз. „Најновите снимки испратени од орбитерот ‘Марс експрес’ на ЕСА покажуваат две бразди во кората на Марс кои се дел од моќниот систем на кањонот Валес Маринерис“, соопшти ЕСА. Валес Маринерис е споредуван со американскиот Голем Кањон, со тоа што САД се многу помали од Марс. Овој кањон е долг вкупно 4.000 километри, широк 200 километри и длабок до седум километри, што значи дека е десет пати подолг, 20 пати поширок и пет пати подлабок од Големиот Кањон. Всушност, Валес Маринерис се смета за најголемиот систем кањони во Сончевиот систем и се верува дека е формиран со одвојување тектонски плочи. На новите фотографии јасно се гледаат два кањони од западот на Валес Маринерис, лево (југ) е Харизма со должина од 840, а десно (север) е Титониум Часма долга 805 километри. Фотографиите со висока резолуција ја прикажуваат површината подробно, па можно беше да се дознае и колку се длабоки кањоните – околу седум километри. Сликите покажуваат и други карактеристики, вклучително и песок што можеби дошол од блиското вулканско подрачје Тарсис – планинска верига што се издигнува до 3.000 метри височина, а содржи сулфатни минерали и тука имало неодамнешно лизгање на земјиштето. Фотографиите беа објавени во различни бои и нијанси, а секоја покажува различни одлики на богатата површина на планетата. Орбитерот претходно откри и ледени езера под површината на Марс, а ЕСА очекува уште повеќе од своето софистицирано летало.

Светот го очекува раѓањето на осуммилијардитиот човек на Земјата, Индија ќе стане најнаселена држава

Ивона Петрова — Mon, 11 Jul 2022 06:01:11 +0000

Светската популација се очекува да достигне осум милијарди до 15 ноември, покажуваат денеска објавените проекции на Одделот за економски и социјални прашања на ОН. Според истите податоци, до наредната година Индија ќе ја престигне Кина како најнаселена земја во светот. „Додека го чекаме раѓањето на осуммилијардитиот човек на Земјата, тоа е потсетник на нашата заедничка одговорност да се грижиме за нашата планета и момент да размислуваме за тоа каде се уште не ги исполнуваме нашите обврски еден кон друг”, изјави генералниот секретар Антонио Гутереш. Тоа е, исто така, „време да ја славиме нашата различност, да го препознаеме нашето заедничко човештво и да му се восхитуваме на напредокот во здравството што го зголеми животниот век и драматично ја намали стапката на смртност на мајки и деца”, додава тој. Според Одделот на ОН што ја изготви прогнозата, светската популација моментално расте со најбавно темпо од 1950 година. Светското население би можело да достигне околу 8,5 милијарди во 2030 година и 9,7 милијарди во 2050 година, достигнувајќи го својот врв на околу 10,4 милијарди луѓе во 2080-тите каде се проценува дека ќе остане до 2100 година. Повеќе од половина од предвидениот раст на населението наредните децении им се препишува на осум држави – Демократска Република Конго, Египет, Етиопија, Индија, Нигерија, Пакистан, Филипини и Танзанија.