Денес во домот на културата „Билјана Беличанец“ – Скопје по повод празникот 8-ми Декември, Свети Климент Охридски, Унијата на жени на ВМРО-ДПМНЕ и Централната комисија за култура организираа свечен настан на тема – „Св. Климент Охридски, стожерот на македонската грамотност“.

На настанот се обрати  Александар Какасули кој што истакна дека јазикот е нашиот идентитет, Свети Климент е нашиот идентитет и Свети Климент е творецот на македонската нација, култура, и темелот со кој ја градиме нашата културна историја.

„Имам идентитет тоа значи дека имам нешто исто заедничко со моите претходници, со моите предци, за да го имам духот и благословот на моите предци потребно е да ги почитувам и да се борам да ги задржам делата што ни ги оставиле нам. Нивната борба, нивниот подвиг, нивната самоопределба да продолжи. За да го зачувам својот идентитет и својот јазик треба да ги почитувам нив, бидејќи така сме настанале ние. Особено ние како Македонци мора да внимаваме и да се бориме за нашиот македонски јазик бидејќи тој е нашата светост. Јазикот е нашиот идентитет, Свети Климент е нашиот идентитет, Свети Климент е творецот на македонската нација, култура, и темелот со кој ја градиме нашата културна историја. Свети Климент е деецот на историското проникнување на историската цивилизациска свест во македонската современа духовна и културна традиција. Токму дејноста на светите Климент и Наум Охридски се втемелени во континуитетот на македонската културна историска насока и идентитет. Има работи во животот за кои вреди да се бориш ова е тоа време ова е таа наша борба ова е борбата за иднината на Македонија“, истакна Александар Какасулис.

Претседателка на Унија на жени на ВМРО-ДПМНЕ, Жаклина Пешевска истакна дека словенската писменост во Македонија е наша непроценлива културна оставнива која вечно ќе сведочи дека овде живее народ со корен.

„Во црквите што ги изгради Климент и во Охридската книжевна школа свети огнот на писменоста, свети огнот на верата, свети огнот на вистината. Овој оган вечно ќе свети и ќе сведочи за тие што овде суштествувале многу пред нас, за нивните мисли, фантазии, за нашето минато. Словенската писменост во Македонија е нашата непроценлива културна оставнина, оти таа вечно ќе сведочи дека овде живее народ со корен, дека овде живее народ со традиција, народ со историја“, истакна Пешевска и додаде:

„Во ова време кога македонскиот народ е соочен со тоа што некој од надвор се обидува да ни каже кои сме и што сме ние Македонците, да некој од надвор сака да ни наметне некаква заедничка историја, нашиот одговор е овој: „Македонскиот народ има свој јазик и своја историја како основа на македонската посебност, а Свети Климент Охридски е доказ за тоа“.

Свое обраќање имаше и  Зоран Љутков, член на ИК на ВМРО-ДПМНЕ, кој што истакна дека тука се мисиите и на Кирил и Методиј, создавањето на глаголицата, преведувачките школи и можеби она најважното црковната и просветителската дејност на Свети Климент Охридски.

„Тука на Балканот, во Македонија се родила македонската ренесанса. Знам чудно е, многумина од нас не слушнале досега за терминот македонска ренесанса, и јас немав слушнато затоа што и не сме го учеле како тема по историја. Патем онаа ренесанса што сите ја знаеме започнува во 15-тиот век под влијание на италијанските хуманисти. Со овој поим се означува периодот на македонската династија која владеела со Источното Римско Царство. Односно Византија и тоа од 867 до 1056-та година. Овој термин во историјата на уметноста позната како средна византиска ренесанса или прва византиска ренесанса. Терминот македонска ренесанса првпат е употребен на Универзитетот Пристон во 1948 година од страна на Курт Вајцмен. Македонската ренесанса во уметноста е во директна врска со христијанството најмногу во црковната архитектура и сликарство односно фреско сликарство. Сите знаеме дека Ангелот од Курбиново и Оплакувањето на Христос во Св. Пантелејмон се ренесанса пред ренесансата на Џото“, истакна Зоран Љутков, член на ИК на ВМРО-ДПМНЕ.

Љутков додаде дека тука се мисиите и на Кирил и Методиј, создавањето на глаголицата, преведувачките школи и можеби она најважното црковната и просветителската дејност на Свети Климент Охридски.

„Свети Климент е темелот на образованието. Па така ако ги бараме корените на нашиот образовен систем секако ќе стигнеме до Свети Климент Охридски. Неговиот Универзитет е прв во светот. Свети Климент имал 4.000 студенти“, појасни Љутков.

Тој нагласи дека да се имаат во континуитет Аристотел, Кирил и Методиј, Климент и Наум Охридски, Пејчиновиќ, Санаидски, Крчовски, а потоа и Жинзифов, Пулески, Чуповски и пред се Мисирков како и Рацин и Конески, и денес образовниот систем во Македонија и науката да исчазнуваат не е воопшто за пофалба. Но, сеќавајќи се на овие просветители Македонија има можност да се промени и да се врати образованието на правиот пат.

Проф. м-р Мими Ѓорѓоска – Илиевска истакна дека во Македонија постои огромна почит кон светецот Свети Климент Охридски кој дејствиено се вградува во колективната свест и во трајната меморија на македонскиот народ.

„Човековата минливост му пркоси на времето и на заборавот со големи дела. На овој значаен празнуван христијански ден кога го славиме светецот, мисионерот епископот проповедникот народниот заштитник исцелителот книжевникот музичкиот педагог билкарот возвишениот Свети Климент Охридски ја разбираме вредноста на вечната вистина. Бројни се податоците за Свети Климент Охридски поврзани со неговата дејност и неговите дела. Имаме изобилство на текстови во кои е претставена и опишана дејноста на светецот и ја покажуваат трајната вредност на она што како дело го оставаме зад себе. Големиот светец со својата просветна дејност вградена во безпоштедната борба и одбрана на Кирилометодиевсите наследства ука и традиција олицетворена преку Охридската книжевна школа и нејзиниот културен и духовен плашт раширен врз голем дел од словенскиот род како и со секојдневното животно подучување на обичните луѓе ја потврдува длабоката констатација дека почитта не може да се побара а потоа лесно да се добие. Почитта единствено може само да се заслужи. Со блискоста и непосредноста на Климент кон обичниот народ, со својот татковски совет тој на народот му изгледал пристапен и дофатен. Народот во него почнал да ја наоѓа заштитата и поткрепата во тешките моменти. почитта на Македонците кон Свети Климент не е условена таа е изградена на она едноставно човечко чувство кое може да се опише како внатрешен мир и спокој кој необјасниво доаѓа во нас со нечие присуство. Во Македонија не постои само култ кон светецот, туку во Македонија постои огромна почит кон светецот кој дејствиено се вградува во колективната свест и во трајната меморија на македонскиот народ“ нагласи Мими Ѓорѓоска – Илиевска.

Александар Јорданоски, член на Комисија за култура на ВМРО-ДПМНЕ истакна дека Свети Климент е најсилниот ластар кој израсна во стебло стожарник од никулецот што почна да рти писменоста и која се рашири во половина Европа.

„Свети Климент е најсилниот ластар кој израсна во стебло стожарник од никулецот што почна да рти писменоста и која се рашири во половина Европа и почетокот на рушење на табуата дека писменоста, науката и културата се привилегија на тогашните елитни јазици, латинскиот и старо грчкиот. А, нашите први учени Свети Кирил и Методиј уште пред десетина века ја зачнаа авангардата на самостојно критичко размислување и покажаа дека овој простор раѓал, раѓа и во иднина ќе раѓа личности кои ќе ја чуваат самобитноста на националните признаци“, истакна м-р Александар Јорданоски, член на Комисија за култура на ВМРО-ДПМНЕ.

Јорданоски посочи дека Свети Климент како еден од најпроникливите следбеници на вон сериското дело на Светите Кирил и Методиј, тој не само што ја продолжи нивната мисија на описменување и просветлување, на Охридскиот рид создаде образовен систем препознаен во науката како Охридска книжевна школа. Тој систем беше зачнат со околу 3.500 ученици кои во вековите кои што претстоеја создаде амбиент за народот кој го прими тоа семе да не биде слеп при очи и глув при уши.

„Далековидоста на неговата упорност ги надминува и државотворните елементи на еден народ и империјалните амбиции и големите влијанија во светот. Образовниот систем на Свети Климент надживеа и краткотрајни средновековни кнежевства и долговечна империја и световни војни. Денешницата пред ваквото дело со сиот систем, технологија и финансии што ги поседува треба да се запраша самата себеси за својата краткотрајност и постојаниот процес на вечните реформи. Овде се поставува прашањето дали единката создава систем или системот ја загрозува единката“,нагласи Јорданоски.

Проф. д-р Михајло Марковиќ истакна дека има историчари кои имаат различни мислења за тоа дали Св. Климент е роден во Солун или Охрид, но тоа што е сигурно е дека се родил во Македонија и со тоа е наш Македонски просветител.

„Свети Климент се родил околу 835 година во Македонија, точно се знае местото на раѓање. Местото на раѓање е Македонија, библиската земја. Некои историчари сметаат дека се родил во Солун, но можеби се родил и во Охрид, но во секој случај станува збор за раѓање во Македонија, на нашата земја на наша почва и тоа е наш македонски просветител“ истакна Марковиќ.

Тој додаде дека Македонците немаат никаква потреба да го бранат македонскиот јазик бидејќи фактите го прават тоа.

„Ние Македонците немаме никаква потреба да го браниме и да се срамиме од нашиот македонски јазик, туку напротив, фактите се на наша страна. Треба силно да удриме со вистината и да ја подржиме само светлината. Македонскиот јазик е основа за сите словенски јазици за што сведочат светите македонски браќа Кирил и Методи и светите духовни браќа Македонци Климент и Наум Охридски“, потенцираше Марковиќ.

Таков – свет е нашиот почеток. Со свети апостол Павле започна нашето охристовување и христијанизацијата, а со свети Климента – нашата евангелизација, оцрковување, просвета, книжевност, уметност, култура и сè.

Ниедна личност не е толку сврзана со овој народ, како што е свети Климент Охридски. Затоа, го нарекуваме наш најголем светител, просветител и учител.

Неговиот успех е плод на ученоста и побожноста. Тој бил „учител“, како што бил учител Господ Исус Христос, а тоа значи дека го учел народот во верата, го просветувал, бил проповедник, мисионер, пастир и првосвештеник.

Односот на Господа Исуса Христа кон апостолите, за свети Климента бил личен пример за неговото однесување кон учениците. Тој другарувал со нив. Постојано биле заедно. Живеел со нив. Со кротост и со татковска љубов се однесувал кон нив, а тие, пак, му возвраќале со полно послушание и со синовска одаданост, како што се вели во житието: „Го слушаа како татко.“ Свети Климент љубел со срце, не – со уста. Неговото деноноќно присуство меѓу учениците и неговото духовно влијание врз нив, многу значело во нивната возраст, додека тие се формирале како личности и како Христови пастири. Ја гледале големата трудољубивост, неуморната молитвеност и строгиот подвижнички живот на својот учител. И затоа, запишале: „Ние никогаш не го видовме да е без работа“.

Неговата успешност е и во тоа што тој бил од овој народ и ги познавал сите што ги учел. Ако тој бил некој дојденец: Елин или Латин, некој Сириец или Александриец, не ќе можел така да им се доближи на учениците, а ниту тие ќе можеле да го сметаат за толку близок.

Светиклиментовата дејност била просветна, пастирска, духовна и душегрижничка. Наречен е просветител, со полното значење на зборот просвета (prosvyÃenie = prosvetenie). Станува почеток на нашата средновековна книжевност. Неговите творби се најубавите дела на старомакедонскиот словенски јазик и писмо.

Животот го посветил на Бога и на народот. Знаејќи дека не може секаде да појде и да му послужи на својот народ, свети Климент го основал Охридскиот универзитет, кој е првиот словенски универзитет и прв универзитет во Европа.

На Светиклиментовиот универзитет се изучувале сите тогашни науки. Се создавала нова книжевност и просвета. Во Европа влегла христијанската цивилизација на новиот јазик на Словените. Започнал новиот период во историјата на целото средновековно христијанство. Охрид, свети Климент и неговиот Универзитет станале граница меѓу двете големи јазично – културни цивилизации: грчката и латинската, и се издигнала третата – словенската, јазично-културна цивилизација.

Што го натерало свети Климента на оваа посветеност? – Двете најголеми евангелски заповеди: Љубовта кон Бога и љубовта кон луѓето.  Свети Климент ги исполнил овие две заповеди: ја покажал љубовта кон Бога – со тоа што животот го посветил на Бога; а љубовта кон луѓето – ја искажал во душегрижништвото за народот. А, во основа на сè е тоа што тој библиски приоѓал на сè и затоа богомудро, решавал сè. Библијата била основа на сè што мислел, што зборувал, што пишувал, што творел и како живеел. Затоа постанал тоа што е – Божји светител и народен просветител. За сите прашања од животот, ја користел Библијата и учењето на светите отци.

Многу јасно и едноставно го поврзувал Божјиот збор со светот и со животот на луѓето. Такви биле неговите беседи и слова. Во нив ја искажувал Христовата порака до луѓето. Им објаснувал што е човекот, според христијанското учење – и барал да ја исполнат својата човечка и христијанска цел. А која е таа? – Да бидат добри и човечни. Со љубов кон секого. Да се усовршуваат во доброто, во љубовта и во светоста. На тоа сме повикани од Бога. Така се доаѓа до спасението и до светоста. Таков е нашиот живот во Христа. А Христос дојде на земјава и ни даде пример за совршен човечки живот. Ова им го кажувал свети Климент на луѓето, во своите поуки. Неговата проповед била сеење на словото Божјо. Тој се раководел според правилото: „Или не поучувај, или поучувај со својот живот. Инаку, со зборовите ќе ги повикуваш, а со делата ќе ги бркаш.“ Како што говорел, така и живеел. Се што било изговорено, било и потврдено во неговиот свет и богоугоден живот и дело. Поучувал и со збор и со личен пример.

Не проповедал само в црква или на богослужба, туку секогаш и секаде. Одел кај луѓето, по нивните места, ги посетувал и дома и на работа. Ги поучувал, им помагал. Знаел како да ги придобие за верата, за Христа, за Евангелието и за евангелскиот живот. Им говорел кога биле собрани заедно, но зборувал со нив и одвоено: и со мажите и со жените, и со старите и со младите, а  и со децата – и на сите им посочувал, што е тоа во Евангелието, а што тие дотогаш не го знаеле и каква светлина можат да доживеат, ако проникнат во спасителното дело на Господа Исуса Христа. И уште повеќе – од какво значење ќе биде тоа за нивниот личен живот, за разбирањето, за радоста, за семејството, за доброто, за взаемната љубов и почит.

Тој бил пример: и со животот и со делата, и со добродетелите и со дарбите,  и со знаењето и со учењето, и со службата и со подвизите, и со учителството и со творештвото – и со целокупната своја личност, која ја имал изградено според критериумите на Евангелието.

(За МИА подготви Проф. д-р Ратомир Грозданоски)

Голем македонскиот и општохристијански празник

На 9 август (нс.) се празнува споменот на св. Климент Охридски кој е упокоен на овој ден 916 година. Исто така, на овој ден се празнува и споменот на светите Седмочисленици. На овој ден Светата православна црква го празнува и споменот на големиот исцелител свети Пантелејмон.

Именден празнуваат: Пантелеј, Панде, Пано, Панка, Панто,Панчо...

Големиот македонски и сесловенски просветител свети Климент Охридски Чудотворец починал на денешен ден 916 година. Но бидејќи тој и за време на својот живот именденот го празнувал на 8 декември (25 ноември с.с.) на празникот на Св. свештеномаченик Климент епископ Римски, подоцна неговиот главен празник бил поместен на овој датум, а на денешен ден се празнувал заедничкиот спомен на седумтемина рамноапостолни словенски светители познати како свети Седмочисленици (св. Кирил, Методиј, Климент, Наум, Сава, Горазд и Ангелариј). Св. Климент Охридски Чудотворец е најпознатиот ученик на светите браќа Кирил и Методиј, последен од нив починал и поради тоа денот на неговото упокојување бил земен за нивни заеднички празник.

Светиот великомаченик Пантелејмон спаѓа меѓу најпознатите исцелители што лечеле со Божја помош. Настрадал за време на царот Максимилијан кога е вршен страшен прогон на христијаните. Роден е во Никомидија во областа Витанија во Мала Азија. Најпрвин се викал Пантелеон, што значи „лав во сè“, а подоцна бил наречен Пантелејмон што значи „семилостив“. Татко му бил паганин, а мајка му христијанка, којашто од мал го воспитувала во христијански дух. Но таа умрела додека тој бил мал, а татко му го дал да го изучува лекарскиот занает кај познатиот лекар Евстрогиј кој го лекувал и царското семејство. Така младиот Пантелејмон се стекнал со симпатии и од царот Максимилијан кој од учителот барал да не го жали трудот кога се работи за образованието на младиот ученик. Така Пантелејмон со многу желба од своја страна, но и со внимание од страна на познатиот лекар го изучувал лекарскиот занает, се стекнал со многу симпатии и од пошироката средина и бргу напредувал во медицинските науки.

Пантелејмон секој ден го посетувал својот учител Евстрогиј. Патот минувал покрај една бедна куќичка во која живеел еден стар свештеник по име Ермолај. Тој посакал Пантелејмона да го воведе во вистинската вера. Најпрвин го повикал и го распрашувал за неговите родители и за неговото верување. Тој му раскажал за сè искрено дека мајка му била христијанка и додека била жива го воспитувала во тој дух, а дека татко му е паганин зашто сака да остане во служба на царот. Потоа свештеникот му зборувал на Пантелејмон за вистинскиот Бог Исус Христос, за неговите чуда, за исцелувањето болни, за воскреснувањето мртви итн. Тие раскажувања го потсетиле на зборовите на мајка му за вредностите на вистинската вера и кај него се разгорела љубовта кон Бога. Така кога почнал да лекува Пантелејмон се повикувал на Господ. Еднаш на враќање од кај учителот на патот видел мртво дете каснато од змија, којашто лежела покрај детето. Пантелејмон најпрвин се исплашил, но кога се сетил на зборовите од свештеникот дека Господ е семоќен, се наведнал над детето и побарал за него лек повикувајќи ја Божјата сила. Тогаш детето се разбудило, а змијата умрела. Потоа Пантелејмон веднаш отишол кај свештеникот и се крстил. Подоцна лекувал и слеп човек кого не можел да го излекува ниту еден лекар во империјата. Кога и него го излекувал кај свештеникот дошол и татко му и  тој се крстил.

Свети Пантелејмон бил многу популарен лекар што лечел од разни телесни и душевни болести. Кога умрел и татко му имотот го раздал на сиромасите, а тој лечел бесплатно. Особено внимателно ги лекувал христијаните што имале рани од мачењето. Поради завист од лекарите бил наклеветен кај царот кој најпрвин се обидел да го врати во идолопоклонство, но Пантелејмон му одговорил дека ниту по цена на животот нема да се откаже од својот единствен Бог Исус Христос. За да му докаже на царот кој е вистинскиот Бог побарал од царот еден безнадежно болен што требало да го лекуваат идолските жреци, односно лекарите неверници. Откако тие не успеале да го излекуваат Пантелејмон и над него го повикал името на Исус по што болниот веднаш оздравел.

По тој настан популарноста на Пантелејмон уште повеќе пораснала, а многумина поверувале во Исус Христос и се крстиле. Тоа, пак, уште повеќе ги разгневило лекарите кои од царот побарале да го погуби за да не привлече многумина во христијани. Поради тоа бил мачен, бесен, гребан по телото со остри предмети и горен со оган, а потоа фрлен во казан со растопено олово, но сето тоа јуначки го поднесол. Најпосле царот наредил да се исече со меч заедно со свештеникот Ермолај. Откако бил осуден на смрт, не со страв туку со радост тргнал кон губилиштето пеејќи ги Давидовите псалми. Потоа клекнал да се моли, а во тоа време џелатот замавнал со сабјата и го удрил по вратот, но на општо изненадување на насобраниот народ сабјата се искршила на безброј делови. Додека се молел Пантелејмон џелатот не можел да го погуби, иако повеќепати се обидувал. Дури откако ја завршил молитвата самиот побарал да го погубат. Тоа се случило во родното место Никомидија на 27 јули според стариот (или на 9 август според новиот) календар во 305 година.

На Света Гора има голем манастир посветен на свети Пантелејмон во кој според преданието се наоѓаат дел од моштите на светецот. Во Македонија впечатливи градби посветени на св. Пантелејмон се Светиклиментовата црква на Плаошник, потоа црквите во Горно Нерези, Скопско, во Велес, манастирите во Кочанско, Штипско и други места.

Тропар

Свети великомаченик Пантелејмон

Страдалнику свети и лекару Пантелејмоне, моли го милостивиот Бог да ни дарува прошка на гревовите на нашите души.