Премиерот Зоран Заев имаше тешка политичка недела. Ниту еден сериозен историчар не ја поддржа неговата идеја за бришење на придавката „бугарски фашистички“ при именување на окупаторите на Македонија во Втората светска војна, иако тој ја убедуваше нацијата дека спорен е само делот „бугарски“, бидејќи не може цела една нација да се обвини за фашизам. Остана нејасно зошто премиерот го прифаќа ставот на актуелната политика на Софија, според кој луѓето во Македонија ја обвинуваат денешна Бугарија за историскиот факт дека во почетокот на војната, бугарската влада склучила пакт со Хитлер, ја окупирала денешна Македонија и вршела терор и репресалии врз населението.
Историчарот Драги Ѓоргиев, претседател на македонскиот тим во заедничката македонско-бугарска Комисија за историски и образовни прашања, се обиде да ја релативизира изјавата на Заев. Тој, во интервју за телевизија Сител, рече дека изјавата на македонскиот премиер за бришење на придавката „бугарски“ од „фашистички окупатор“ на спомениците и во учебниците била „порака до Бугарија дека за историско помирување помеѓу двата народа треба да се разговара“.
– Оваа изјава на нашиот премиер јас не ја гледам како изјава која веднаш ќе биде спроведена и со која веднаш од утре ќе се тргне на терен, да се бришат некои придавки од она што е досега востановено. Повеќе јас ја гледам таа изјава како обид, порака до другата страна, дека во однос на историското помирување помеѓу македонскиот и бугарскиот народ треба да се разговара, треба да се разговара за сите болни прашања кои постојат меѓу нас и нив и дека тоа е решението да дојде до помирување – рече Ѓоргиев.
Штом Спасов зина против Заев …
Но, дека Заев ќе остане без поддршка и од македонските научници кои му се политички блиски стана јасно кога јавно се огласи професорот Ѓорги Спасов. Имало ли бугарски фашисти во Македонија во време на Втората светска војна, како што имало и италијански фашисти и германски нацисти и фашисти? Имало, напиша на Фејсбук Спасов и аргументираше:
– Тоа е историски факт запишан во сите светски енциклопедии и историски учебници. Ако на некој споменик во Македонија пишува дека тој и тој народен херој е убиен од бугарските фашисти во време на Втората светска војна, тоа не треба да ги навредува Бугарите, освен ако сметаат дека за време на Втората светска војна не постоеле бугарски фашисти и окупатори на туѓи територии, туку само „ослободители и администратори. Тие може да сакаат да си ја разубавуваат својата национална историја со многубројни фалсификати, но ние во име на жртвите во борбата против фашизмот тоа не смееме да го прифатиме, особено не како услов за членство во ЕУ. Можно е само да допишеме таму кај што треба дека се тоа жртви на бугарските фашисти од време на втората светска војна и ништо повеќе – напиша Спасов.
Пропагандата на СДСМ веднаш го распна Спасов за оваа изјава. Бранко Тричковски, колумнист на Фронтлајн, на Фејсбук напиша:
– Дир Ѓорѓи! Не можам да ти опишам колку ми е драго што на времето сум се дружел со македонски патриот каков што си ти. Од шалабајзерски калибар. Да не се заебаваме. Кој сериозните теми ги лиже како што кучето си ги лиже јајцата. Да те стрелале тебе во 1943, знаеш ли што ќе напишев јас на твојот споменик? Не? Јас ќе ти кажам. „Тука почива Ѓорѓи, големиот син на македонскиот народ, свирепо убиен од страна на клетите и крволочни, зверски, бугарски фашисти на царот и свитата, заедно со домашните предавници, однародени души и вечната стремеж на Бугарија против Македонија“. Вечно благодарната Татковина …
Никола Димитров сака да зборува за вистинската тема
Но, дека Заев сепак е сам со својата идеја стана јасно кога на оваа тема проговори и министерот за евроинтеграции Никола Димитров, еден од архитектите на Преспанскиот договор.
– Во принцип, Договорот за пријателство со Бугарија беше владите, политичките лидери да се занимаваат со сегашноста и со иднината, а историчарите со историјата. Тоа што политиката може да го прави е да создаде поволна клима – општествата, академските кругови, членовите на комисијата за историски развојни прашања да разговараат слободно и отворено. Тоа што се случи е – односот се измести, бидејќи Бугарија го прекрши членот 2 од Договорот којшто зборува дека Софија ќе ни помага на европскиот пат, нема да ни одмага, најмалку пак ќе нè блокира. Ние доживеавме две вета, доживеавме и проблематизирање на нешто што е многу внатрешно, нашиот јазик – македонскиот јазик на европско ниво и во таа смисла овие чекори го направија вистинскиот искрен дијалог многу тежок. Тоа е главниот проблем во овој момент.
