Русија зборуваше за можностите за „дедоларизација“, а Бразил ја претстави идејата за заедничка валута БРИКС на самитот на овој блок, кој сака да го предизвика Западот и да ја намали важноста на американскиот долар во трговијата и финансиите. Заменик-директорот на одделот за истражување на Меѓународниот монетарен фонд, Џан Марија Милези-Ферети за РСЕ вели дека такво нешто е малку веројатно
Блокот БРИКС, група на земји во развој за кои се смета дека сака да им се спротивстави на Соединетите Држави и на Западот, се согласи на самитот минатата недела да прими шест нови земји – Аргентина, Египет, Етиопија, Иран, Саудиска Арабија и Обединетите Арапски Емирати.
Новите членки ќе го направат БРИКС главно седиште на стоки, со значителен дел од глобалниот извоз на нафта, пченка и пченица. БРИКС – што значи Бразил, Русија, Индија, Кина и Јужна Африка – сега сочинува 40 отсто од светското население, удел што ќе се зголеми кога другите земји ќе се приклучат следната година.
На самитот, бразилскиот претседател Луис Игнасио Лула да Силва ги повика земјите од БРИКС да создадат заедничка валута за трговија и инвестиции како начин да се намали доминацијата на американскиот долар. Во деновите што следеа, руските државни медиуми ја промовираа идејата за заедничка валута БРИКС, а на јавноста и беше кажано дека ќе значи пад на доларпт и економското влијание на Соединетите Држави.
„Иако земјите – членките на БРИКС би можеле да постигнат напредок во намалувањето на уделот на доларот во нивната билатерална трговија, ќе биде потешко да се извлечат од него како резервна валута поради далеку поголемата леснотија за купување и продавање“, вели во интервју за РСЕ Џан Марија Милези-Ферети, висок соработник во Центарот за фискална и монетарна политика на институцијата Брукингс, Хачинс.
Милези-Ферети, кој претходно беше заменик-директор на одделот за истражување на Меѓународниот монетарен фонд, вели дека изгледите за заедничка валута БРИКС се малку веродостојни, укажувајќи на големите разлики во структурата на економиите на членките, во нивното ниво на развој, во отвореноста на нивните финансиски пазари и во управувањето со нивните валути.
Ако доминацијата на американскиот долар значително згасне во иднина, тоа најверојатно ќе има повеќе врска со лошото управување со американската економија, како на пример големите дефицити, отколку со какви било напори на БРИКС „да го симнат доларот од тронот“, заклучува Милези-Ферети.
Во продолжение извадоци од интервјуто:
БРИКС постои речиси 13 години. Како би го споредиле овој блок со блокот Г7?
Според мене, БРИКС досега беше повеќе форум за разговор за некои од најголемите економии во развој, наместо структуриран ентитет со целосно заедничко гледиште за основите на економијата. Мислам дека има јасно елементи кои се заеднички за овие земји. Но, постојат многу суштински разлики во структурата на економиите, во нивото на развој, во политиката, во многу аспекти, кои ги надминуваат разликите меѓу Г7, кои имаат тенденција да бидат земји со заеднички збир на вкупни вредности, а слична општа структура на економијата и слично ниво на развој. Се разбира, некои се побогати од другите, но генерално, јасно е дека има поголема хомогеност во групата Г7 отколку во БРИКС.
Не гледам дека ова ја прави групата похомогена. Тоа ќе додаде плус билиони долари долари во вкупниот БДП, но разликите во структурата и економските предизвици се огромни. Да ја земеме на пример Аргентина која се бори со многу висока инфлација и има драматична буџетска ситуација и споредете ја со тоа што Саудиска Арабија се расфрла со најскапите фудбалери во светот со ниво на расположлив приход, секако за луѓето родени во Саудиска Арабија, што е многу покачено. Дури и во однос на валутата, Саудијците се врзуваат за доларот додека Аргентина има контрола на капиталот и добро управуван девизен курс. Тоа се само многу различни економски околности, па дури и институции и политики.
По самитот на БРИКС во Јоханесбург, руската државна телевизија изнесе смели тврдења за падот на глобалното економско влијание на САД. Каков е вашиот став?
Ако го погледнете уделот во БДП што го сочинуваат Соединетите Држави, мислам дека доказите за пад не се таму. Точно е дека во просек, економиите во развој пораснаа побрзо од напредните економии. Кина и Индија одиграа голема улога во тоа и оттука, уделот во БДП што го сочинуваат овие економии се зголеми, во споредба со учеството на Г7. Но, тоа се должи на Кина и Индија. Не и на Русија. Нејзината стапка на раст е прилично скромна веќе неколку години. Не и за Јужна Африка. Таа има ужасни економски проблеми, пад на БДП по глава на жител. И секако не за Бразил, кој исто така имаше средна стапка на раст, со некои добри години, но потоа ужасна рецесија во 2015-2016 година. Значи има многу разлики во економските перформанси.
Но, ако ја погледнете улогата на САД на глобалните финансиски пазари, сигурно нема да кажете дека има докази за пад. Американските фирми постигнаа неверојатно добар развој во текот на изминатата деценија и половина или повеќе. Особено компаниите поврзани со технологијата – но ако ја погледнете берзата капитализација, ако ги погледнете перформансите на акциите во целост, јасно е дека американските компании постигнаа исклучително добар напредок. Ако се фокусирате повеќе на краток рок, како што е опоравувањето на економијата после пандемијата со ковид, може да се каже дека американската економија помина исклучително добро. Тоа беше помогнато од многу стимулации, но се покажа исклучително добро. Така што, секако не би се согласил со констатацијата дека има севкупен пад на американската економија, особено во последните години.
Руските државни медиуми, исто така, зборуваат за изгледите на валутата БРИКС да се спротивстави на доларот. Дали е тоа реално?
Тоа го гледам како многу измислена идеја. Како што споменав претходно, ова се земји со неверојатно различни режими на девизен курс, очигледно со една земја (Кина) која е исклучително голема и не сака да отстапи каков било дел од суверенитетот и контролата врз својата економија и нејзините финансиски пазари. Значи, има постепено отворање во Кина, но усвојувањето нешто што наликува на заедничка валута подразбира некој елемент на заеднички суверенитет, што е она што го имате во еврозоната, на пример, секако за монетарната политика. И тоа е нешто што едноставно не гледам дека ќе се случи со оглед на преференциите на овие земји. Да не заборавиме и Кина и Индија имаа „гранични недоразбирања“ неодамна. Од она што го разбирам, односите се подобруваат, но не зборуваме за долгогодишни сојузници, сигурно. И ќе ви треба доста заедничко за да споделите нешто толку важно како што е валута.
Значи, има многу работа ако сакаат тоа да го направат?
Поставувањето на вистинска заедничка валута, е нешто што бара многу подготовка, многу сличности меѓу земјите. Едноставно е незамисливо, повторно, овие земји да се откажат од монетарниот суверенитет на заедничка власт, заедничка централна банка или заеднички издавач на валута со оглед на големите разлики во економијата, политиката, историјата, сè. Едноставно е многу тешко да се случи. Може да се замисли нешто многу поограничено по обем, но тогаш тоа навистина не е заедничка валута. Значи, некоја заедничка единица на деноминација за трговија. Но, повторно, не разбирам како всушност го постигнувате тоа? Дали само конструирате кошница што е просек на валутите? Тоа навистина не е нова валута. Дали е тоа само чисто деноминација на трговијата? Кој ќе инвестира во тоа? Таму има многу прашалници. Значи, многу е тешко да се направи проценка. Она за што сум сигурен е дека заедничка валута во буквална смисла на терминот, што би значело тие да се ослободат од националните валути и да усвојат заедничка, ми се чини целосно исклучена.
РСЕ: Кои се другите ризици поврзани со заедничката валута?
Кога ги врзувате вашите валути заедно, класичен е проблемот со таканаречените асиметрични шокови. Значи, шокови кои влијаат на една земја поинаку од другите. Генерално, девизните курсеви се добар начин да се апсорбираат овие шокови.
Ако се преселите во БРИКС и имате извозници на стоки наспроти увозници на произведени стоки, степенот на разликата е многу, многу голем. Размислете за цените на нафтата. Тие одат нагоре, Русија е среќна, Саудиска Арабија е среќна, но Кина е увозник на нафта, Јужна Африка е увозник на нафта. Индија е голем увозник на нафта. Значи, таму имате класичен асиметричен шок. И, кога цените на нафтата растат, обично рубљата се зголемуваше, а индиската рупија поевтинуваше. Со заедничка валута не можете да го имате тоа.
Што е со разговорите на БРИКС за намалување на зависноста на доларот од билатералната трговија?
Целта за намалување на зависноста од доларот е нешто во кое повеќе верувам во однос на намерите. Како ќе се постигне тоа ќе биде голем знак прашалник. Мислам дека едно прашање е валутата што ја прифаќате за деноминација на трговијата, за порамнување, но постои генерално прашање како управувате со вашите надворешни финансии. Во која валута ги ставате вашите девизни резерви? Која валута ја користат вашите фирми за да се финансираат на меѓународните пазари? Мислам дека, повторно, можно е во одредени домени да видите одредена ерозија на улогата на доларот во некои аспекти на меѓународната трговија. Но, тоа е многу различно од усвојувањето финансиска стратегија со која целосно се избегнува доларот.
Во однос на финансиската стратегија, Русија го зголеми уделот на кинескиот јуан во своите девизни резерви. Зошто повеќе земји не би го следеле патот на Русија? Кои се ризиците со кои се соочуваат земјите во чувањето на јуани наспроти доларите?
Па, едно прашање е безбедноста и тргувањето со финансиските инструменти што ги користите. Кина сè уште има силни контроли на капиталот, па оттука и тргувањето со финансиски инструменти деноминирани во јуани не гарантира ист степен на непосредна ликвидност и флексибилност на инструментите за тргување деноминирани во долари. Кина има историски ниска инфлација, валутата е генерално доста стабилна, а со оглед на големината на кинеската економија и нејзиното искуство, не е изненадувачки што имате одреден дел од резервите кои се деноминирани во кинеската валута. Но, повторно, во глобалниот финансиски систем каде земјата сè уште задржува многу ограничувања на способноста на нерезидентите да инвестираат или да тргуваат со финансиски инструменти во Кина, тешко е да се замисли централна улога на кинеската валута исто како доларот. И, исто така, претпоставувам, ако размислувате за геополитичките аспекти, не се само САД тие кои имаат силни меѓународни преференци за тоа кои земји се сојузници и кои земји ги сметаат за предизвик.
Што е најдоброто што БРИКС може да го постигне?
Имаме многу докази генерално дека поголема интеграција може да помогне за ефикасно користење на ресурсите. Значи, намалувањето на трговските бариери меѓу нив секако би било корисно. Може да размислите и за некои аспекти на финансиската интеграција, како што се олеснување на финансиските трансакции меѓу нив, иако би рекол дека потенцијалот за ова да има големи придобивки во групата е веројатно поограничен, имајќи предвид дека тие го надминуваат обемот на трговијата, особено Кина за производство и другите за стоки, но на финансиските пазари тие сè уште имаат поограничена улога. Така што, намалувањето на трговските бариери, поттикнување на трговската интеграција, трансфер на технологија, сите тие работи би можеле да бидат потенцијално корисни.
Од економска гледна точка, САД сè уште тргуваат доста со Кина. Има многу производствени капацитети во Кина. Синџирите за снабдување сè уште се таму. Во тек е многу преструктуирање, но ова е долг процес. Соединетите Држави секако имаат добри економски односи со Индија. Таа тргува и со Бразил и Јужна Африка, се разбира Русија сега е поинакво прашање.
Дали има нешто што САД можат или треба да направат за да ја задржат доминацијата на доларот?
Би рекол дека тоа е споредна придобивка од доброто макроекономско управување. Значи, ако можам да го превртам вашето прашање, тоа би било како да се избегне она што може да доведе до пад или ерозија на улогата на доларот што оди подалеку од природниот, здрав процес со кој другите земји постепено ги спојуваат нивоата на приходи. Тоа ќе биде лошо макроекономско управување во САД.
Објективно имаме застрашувачки фискални предизвици кои следуваат за САД. Имаме целосна вработеност, но буџетскиот дефицит не е само голем, туку се проектира да остане голем неколку години, а засега нема договор за тоа може да се намали. Тоа е прашање со кое на крајот ќе треба да се соочат САД. Таа не е единствената земја што се соочува со овие предизвици, но ненавременото справување со нив може да има последици и да влијае на целокупниот статус на доларот на меѓународните пазари. Не зборувам за некаква краткорочна драматична промена, туку повеќе за забрзување на подолгорочниот процес. Здравата економија и стабилните финансиски пазари, доброто макроекономско управување, ова се основите што ја одржуваат улогата на доларот како безбедно средство и валута.
