Во едно кафуле во украинскиот пристанишен град Одеса, локален шверцер пуши додека објаснува како војната ги уништила одамна воспоставените врски меѓу руското и украинското подземје.

„Огромното мнозинство украински криминалци застана на страната на Украина“, рече 59-годишниот Кирим, кој побарал да биде ословуван под псевдоним.

„Но, има и такви кои продолжуваат да соработуваат со Русија“, забележа тој, започнувајќи ја својата приказна дури откако келнерот ги донесе кафињата и се оддалечи од масата.

Прекуграничната мрежа за трговија со дрога, оружје и луѓе што се разви меѓу Украина и Русија од урнатините на Советскиот Сојуз се сметаше за една од најмоќните во светот.

Овие врски се прекинати, но тие продолжуваат да постојат.

Кога московските трупи ја нападнаа Украина во февруари 2022 година, тоа доведе до прекин на каналот за шверц што се протегаше стотици километри на запад до Европа од руската граница.

Операциите на организираниот криминал меѓу двете земји – споделувајќи културни, јазични и историски врски – процветаа од 1990-тите, заедно со неконтролираната корупција.

„Тоа беше еден од најсилните криминални екосистеми во Европа. Тие беа едно исто“, изјави Реитано, заменик директор на невладината Глобална иницијатива против транснационалниот организиран криминал.

„Патриотски“ криминалци

Војната подигна физички бариери во форма на борби и контролни пунктови на фронтот, а исто така генерираше гнев поради масовното уништување и страдање што ги предизвика руската инвазија на Украина.

„Чувството ние против нив – е силно во Украина, па дури и криминалците се чувствуваат патриотски“, рече Реитано.

Кирим се опишува себеси како патриот и тврди дека ги прекинал сите свои шверцерски врски со Русите, притоа истакнувајќи дека некои криминалци дале пари за војната или за добротворни цели.

Некои од нив, наводно, се приклучиле на борбите на првата линија, но Реитано забележува дека криминалците може да ја искористат војната за да се обидат да се преквалификуваат или да добијат попустливост од властите во замена за поддршка.

Друг претставник на подземјето на Одеса, исто така, тврди дека е патриот кој одбил да работи со Русите.

Сепак, 40-годишниот наплатувач на долгови под псевдоним Александар, рече дека кривичниот законик забранува секаква соработка со државата, која тој ја опиша како суштински корумпирана.

„Не сакам да се борам за нив (армијата), но ќе се борам за мојот град“, додаде тој, пиејќи го своето второ пиво пред ручек, со очите скриени зад авијатичарските очила за сонце.

И двајцата, самонаречени соработници на подземјето на Одеса, рекоа дека украинските безбедносни служби им рекле на криминалците да ги прекинат операциите кога Русија извршила инвазија и го поздравиле доставувањето информации за Русите.

Некои од нив очигледно не го следеле овој совет.

Украинската служба за безбедност изјави за АФП дека во пролетта 2022 година „неутрализирала“ моќна криминална група во Одеса која соработувала со непријателот и ги „тероризирала и заплашувала локалните жители“.

„Одеса е Одеса“

Со избувнувањето на војната, високи личности и меѓународни организирани криминални групи ги напуштија Русија и Украина и се упатија кон Централна Азија, Персискиот Залив и на други места.

„Знаеме дека сè уште постои голема соработка меѓу руското подземје и украинското подземје надвор од Украина“, рече Реитано.

Европол, исто така, посочи дека постои многу голема веројатност гангстерите од двете земји да продолжиле да соработуваат.

Европската полициска служба забележа дека никогаш не постои единствена рута за шверц, така што затворањето не го запира трајно протокот на шверц, а меѓународните криминални групи се разновидни и флексибилни по природа.

„Тие гледаат на профитот, па дури и во војна го продолжуваат својот криминален бизнис и ја бараат најдобрата можност“, рече извршната директорка на Европол, Кетрин де Бол.

„Во моментов не гледаме поделба меѓу руската и украинската мафија“, додаде таа.

Без разлика дали се со Руси или не, и покрај воените пречки за нивните рекетарски активности, криминалците продолжуваат да оперираат по улиците на пристанишниот град.

„Сепак, сè продолжува. Одеса е Одеса“, рече шверцерот Кирим, благо кревајќи ги рамениците. ссм/